Het Sint-Jan Berchmanscollege werd in 1604 opgericht door de jezuïeten vanuit hun orde, de Societas Jesu (sj), gesticht in de 16e eeuw door Ignatius van Loyola. In 1599 werd voor de succesvolle jezuïetencolleges een studiewijzer opgesteld, die geworteld was in de Geestelijke Oefeningen van Ignatius. De laatste hertaling van dit pedagogische project gebeurde in 2015, onder de naam ‘Ignatiaanse pedagogie in 10 bewegingen’. We willen onze leerlingen echt in beweging brengen door het aanreiken van belangrijke waarden en met concrete acties op onze school.
De 6e beweging van het ignatiaans pedagogisch project stelt dat ons onderwijs zich toelegt op de vorming van de hele persoon: ‘We willen jongeren vormen tot bekwame jongvolwassenen, bewust van wat er in de wereld gebeurt en bewogen door de noden van anderen.’ In onze onderwijsleerpraktijk en andere activiteiten op Sint-Jan zijn deze drie pijlers dan ook terug te vinden.
Bovendien herinnert onze schoolleuze Libenter! ons aan de patroonheilige van onze school, de heilige Jan Berchmans sj. Deze 17e-eeuwse jongeman deed gewone dingen op een buitengewone manier. Hij studeerde, bad en hielp zijn naasten met veel graagte, libenter in het Latijn. We hopen dat onze leerlingen hier gaandeweg een voorbeeld aan zullen nemen: dat ze libenter bekwame, bewuste en bewogen jongvolwassenen mogen worden.
Bekwaam
Sint-Jan heeft een mooie traditie in het aanbieden van kwalitatief hoogstaand onderwijs. Wij willen de leerlingen die kiezen voor Sint-Jan, elk volgens hun talenten en mogelijkheden, uitdagen tot meer. We willen hen laten verbaasd staan over het feit dat hun talenten kunnen rijpen, maar eveneens dat hun talenten pas echt bloeien als ze worden ingezet ten dienste van anderen. Leven is geven, daar willen we hen in bekwamen.
Het kan een uitdaging zijn om een moeilijk stuk leerstof toch te doorgronden, om een makkelijke les toch te herhalen, om een medeleerling te helpen en samen een groepswerk te maken, om op sportief vlak jezelf te overstijgen en te gaan voor je doel. Uitdagingen liggen voor iedereen op een ander vlak. Het is onze bedoeling op zoek te gaan naar de uitdagingen van onze leerlingen en hen te leren om te gaan met hun zwaktes en sterktes.
Zo zorgen we voor een brede, algemene vorming met een uitdagend lessenpakket, bieden we in differentiatie-uren remediëring én verdieping aan, doen leerlingen mee aan klassikale en individuele Olympiades in verschillende disciplines (wetenschappen, klassieke talen, Frans, wiskunde…), verleggen ze hun muzikale grenzen in het koor en tijdens de koorreis, en hun retorische grenzen bij het schooltoneel. Voor het schooltijdschrift Pandora ontwikkelen ze hun literaire, creatieve en grafische vaardigheden. Ze toetsen hun talenkennis en verbreden hun blik op reis naar Amsterdam, Berlijn, Italië en Griekenland, spelen gedenkwaardige ‘koertornooien’ voetbal en volleybal, of oefenen hun strategische vaardigheden bij het schaaktornooi. Voor ieder talent wat wils!
De eerste van de 10 bewegingen stuurt ons om te vertrekken vanuit het vertrouwen dat elke leerling heel wat goeds in zich herbergt. Enkel door hen vrijheid te geven én verantwoordelijkheid te leren nemen, zullen ze erin slagen die talenten te laten groeien. Doorheen hun schoolloopbaan leren we hen hiermee om te gaan: zo kan een taak als klasafgevaardigde in het 1e tot 6e jaar hun verantwoordelijkheidsgevoel aanscherpen. Zowel de organisatie van evenementen met de leerlingenraad (2e en 3e graad) als het bepalen van het eigen evaluatietraject in de retorica zijn uitgelezen momenten om te leren omgaan met deze vrijheid en verantwoordelijkheid.
Bewust
We willen onze leerlingen leren bewust te zijn van zichzelf en van de wereld rondom hen. We hopen dat ze hun ogen en oren niet zullen sluiten voor onrechtvaardige situaties. Met ons onderwijs geven we hen de nodige bagage om de verschillende dimensies in de maatschappij te begrijpen. Hopelijk nemen ze het zo gaandeweg én met kennis van zaken op voor mensen in nood, elk op hun manier, waar ze ook terechtkomen.
We worden hierin gesteund door het Action Statement opgesteld tijdens het internationale congres voor afgevaardigden van het jezuïetenonderwijs in Rio de Janeiro (oktober 2017). In verbondenheid met alle jezuïetencolleges wereldwijd worden in dit Action Statement een aantal uitdagingen geformuleerd voor ons onderwijs. Zo moedigt Action Statement 8 ons aan om leerlingen te leren reflecteren en actie te ondernemen voor ecologische en sociale thema’s, met aandacht voor kritisch denken en sociaal engagement. Zo was de klimaatprojectdag in mei 2019 een antwoord op de (terechte) zorgen van onze leerlingen en collega’s. De kracht van ons opvoedingsproject werd duidelijk in de individuele en klassikale reflecties over dit thema, in de ontmoetingen en gesprekken met experts ter zake, in de zoektocht naar oplossingen en naar de eigen verantwoordelijkheid hierin, in het aanzetten tot individuele en gemeenschappelijke actie.
Ook het feest voor onze patroonheilige Jan Berchmans sj (‘Feest van Sint-Jan’) snijdt een maatschappelijk relevant onderwerp aan, meer bepaald de solidariteit met mensen in nood. Leerlingen krijgen die dag informatie over hun project (leren), gaan in gesprek met mensen in nood (gevolgd door reflectie) en zamelen in de namiddag geld in voor hun project (actie).
De multiculturaliteit van de Brusselse stadscontext biedt hier vanzelfsprekend heel wat kansen. We zien in de Brusselse diversiteit een kans om onze leerlingen te leren met een open blik naar de wereld te kijken, om te leren eenheid te zien in de verscheidenheid. Taal vormt een uitgelezen middel om dit doel te bereiken. Sint-Jan is een Nederlandstalige school en wij vinden een goede kennis van de Nederlandse taal belangrijk voor de kwaliteit van haar onderwijs. Maar evenzeer streven we ernaar om onze leerlingen op te leiden tot drietalige, of zelfs viertalige, jongvolwassenen. Door de meertalige achtergrond van onze leerlingen slagen we daar ook in. Zo leren we onze leerlingen dat taal mensen verbindt. Door elkaars taal te leren groeit er respect, worden er banden gesmeed en leren mensen elkaar kennen. Ook de taal van de muziek helpt ons om de sociale cohesie op school te versterken. Zo is 1 op 2 leerlingen doorheen zijn of haar schoolloopbaan betrokken bij het Berchmans Jeugdkoor en/of het Berchmans Collegium Vocale. Het samen musiceren brengt leerlingen dichter bij elkaar. Doorheen de muziek vinden ze de juiste toon om één te worden, in verscheidenheid.
Bewogen
We willen onze leerlingen ook bewegen om de handen uit de mouwen te steken. Dit doen we door hen in contact te brengen met organisaties die alle hulp kunnen gebruiken. Ook hier ervaren we de Brusselse context als een troef. Zo doen onze leerlingen een sociale stage van minstens 30 uren (buiten de school) waarbij leren, actie en reflectie worden gecombineerd. Ook mobiliseert de leerlingenraad wekelijks een aantal leerlingen om vrijwillig te helpen bij (het dichtbij gelegen) Poverello tijdens de middagpauze. We hopen de honger naar sociale rechtvaardigheid op die manier te voeden en van onze leerlingen ‘agents of change’ te maken zoals de voormalige Algemeen Overste van de jezuïeten, pater Arrupe sj, het in 1973 verwoordde.
In de steeds sneller doordraaiende wereld is leren stilvallen meer dan ooit essentieel. Met de pastorale werkgroep Zin in Meer gaan we dan ook op spirituele zoektocht met de leerlingen. Zo maken we hen vertrouwd met het ignatiaanse gewetensonderzoek tijdens de ‘Adempauze’ omdat we het belangrijk vinden dat onze leerlingen leren luisteren naar wat er innerlijk in hen beweegt. We zoeken ook, geheel in overeenstemming met de ignatiaanse spiritualiteit en het Action Statement 1 en 3, verbondenheid in gesprekken tijdens bezinnings- en klassendagen, en door tijd te maken voor vieringen in onze mooie collegekerk.
Als katholieke school, en jezuïetencollege in het bijzonder, willen we onze leerlingen vertrouwd maken met de christelijke mensvisie om zo sterker te staan in de dialoog met andere mensvisies. Het is onze bedoeling hen te leren ‘God te zoeken in alles’ door hun perspectieven te openen en hun innerlijke stem te verfijnen. Sterke momenten waarop we samen rouwen om verlies, blije momenten waarbij we ons verheugen over Pasen of een proclamatie, laten we daarom niet voorbijgaan zonder ook tijd te maken voor gebed of bezinning.
Tot slot
Wij die dagelijks aan de slag zijn op het college, leggen ook voor onszelf de lat hoog. En dit doen we steeds ten dienste van de leerlingen. We geven onszelf 6 jaar, de duur van een humaniora, om onze doelstellingen te bereiken. Persoonlijke aandacht voor elke leerling, de zogenaamde cura personalis uit de 2e beweging, is daarbij ons voornaamste uitgangspunt en onze opdracht voor elke dag. Zo maken we het verschil. We zijn er rotsvast van overtuigd dat deze cura personalis voor onze leerlingen de leidraad is op hun weg naar volwassenheid. Met veel graagte nemen we deze uitdaging op. Libenter!